VÀI DÒNG VỀ HỆ NỘI TIẾT CỦA CON NGƯỜI
Hệ nội tiết là một hệ thống các tuyến tiết ra các nội tiết tố vào máu để điều tiết nhiều chức năng của cơ thể bao gồm kiểm soát tâm trạng, tăng trưởng, phát triển, chức năng của mô và sự chuyển hóa. Hệ nội tiết gồm có các cơ quan chủ quản (tuyến), chất truyền tin (nội tiết tố/hormone) và các tế bào mục tiêu (thụ thể/ receptor). Khi một hormone được tiết từ một tuyến, nó sẽ di chuyển qua dòng máu đến các tế bào mục tiêu được cấu tạo để nhận thông điệp từ nó.
Vài dòng về hệ nội tiết của con người
Vài dòng về hệ nội tiết của con người
Các tuyến nội tiết chính gồm có:
+ Vùng dưới đồi (hypothalamus)
+ Tuyến yên (pituitary)
+ Tuyến giáp (thyroid)
+ Tuyến thượng thận (adrenal)
Sự điều tiết đường huyết: Hệ thống điều tiết tự nhiên của cơ thể sẽ tự động duy trì kiểm soát khắt khe với lượng đường trong máu. Nếu như lượng đường trong máu tăng lên thì tuyến tụy sẽ tiết ra insulin. Nếu như lượng đường trong máu quá thấp thì glucagon sẽ được giải phóng.
1. Insulin: là một kích thích tố được giải phóng từ tế bào beta của tuyến tụy. Nó làm tăng mức hấp nạp glucose của tế bào và từ đó làm tăng mức tổng hợp glycogen của cơ bắp. Quá trình này làm giảm lượng đường trong máu, và sau đó làm giảm mức sản sinh insulin. Trong quá trình tập lâu, lượng đường trong máu bị giảm cùng với mức giảm sản sinh insulin sẽ làm tăng sự huy động chất béo dự trữ.
2. Glucagon: thực hiện chức năng ngược lại so với insulin. Nó có vai trò đưa nhiều đườngvào máu hơn khi cần thiết qua việc kích thích quá trình glycogenolysis (tách glucose từ glycogen) và gluconeogeneis (tạo glycogen từ các nguồn ngoài carbohydrate) trong gan.
3. Catecholamine: Hai loại catecholamine/epinephrine (còn gọi là adrenaline) và norepinephrine là các hormone được tạo ra từ tuyến thượng thận, tức nằm phía trên thận. Các hormone này giúp cơ thể chuẩn bị cho quá trình vận động. Cụ thể hơn, chúng là một phần của phản ứng stress được gọi là phản ứng đánh hay tránh. Để chuẩn bị cho vận động, vùng dưới đồi (một phần của não) kích thích tuyến thượng thân tiết ra nhiều epinephrine hơn. Quá trình này gây ra một vài tác động sinh lý:
+ Tăng nhịp tim và thể tích tim bóp (stroke volume)
+ Tăng lượng đường trong máu
+ Phân phối lại máu tới các mô hoạt động
+ Mở rộng ống dẫn khí
4. Testosterone và Estrogen: Testosterone được tạo ra từ tinh hoàn của nam giới và một lượng nhỏ ở buồng chứng và tuyến thượng thân ở nữ giới. Nam giới tạo ra lượng testosterone gấp 10 lần nữ giới và điều này có tác động chủ yếu đến sự hình thành các đặc điểm giới tính thứ cấp nam giới như râu, lông cơ thể và lượng cơ bắp lớn hơn. Estrogen được tạo ra chủ yếu ở buồng trứng của nữ giới và với một lượng nhỏ ở tuyến thượng thận của nam. Nữ giới trong tuổi sinh sản sẽ có mức estrogen cao gấp nhiều lần nam giới, dẫn tới sự hình thành các đặc điểm thứ cấp của nữ giới như phát triển tuyến vú và kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên ở cả nam và nữ, testosterone đều có vai trò nền tảng trong sự tăng trưởng và hồi phục của các mô. Mức testosterone tăng lên là dấu hiệu đồng hóa tăng. Estrogen cónhiều chức năng, nhưng nhìn chung, nó có ảnh hưởng đến sự phân phối mỡ quanh hông, mông và đùi.
5. Cortisol: Trái với testosterone, cortisol thường được gọi là hormone dị hóa (liên quan đến sự phân giải mô). Trong giai đoạn stress như khi tập, cortisol được tuyến thượng thận tiết ra và đóng vai trò duy trì nguồn cung năng lượng qua phân giải carbohydrate, fat và protein. Tập quá mức độ (overtraining), stress quá mức, mất ngủ và thiếu dinh dưỡng dẫn tới mức cortisol cao, từ đó làm tăng quá trình phân giải mô cơ cùng với nhiều tác dụng phụ có hại khác.
6. Growth Hormone: Tên gọi của hormone này có liên hệ với chức năng chính của nó. Growth hormone được giải phóng từ tuyến yên trong não và được điều tiết bởi tuyến dưới đồi. Growth hormone được kích thích bởi nhiều yếu tố bao gồm estrogen, testosterone, giấc ngủ sâu và việc tập nặng. Growth hormone đóng vai trò chính là hormone đồng hóa, có vai trò trong hầu hết sự tăng trưởng và phát triển trong giai đoạn bé cho tới khi dạy thì, thời điểm mà các hormone giới tính sẽ đóng vai trò chính. Growth hormone cũng làm tăng quá trình phát triển xương, mô cơ và tổng hợp protein, tăng mức độ đốt mỡ và tăng cường hệ miễn dịch.
7. Các hormone tuyến giáp: Tuyến giáp nằm ở cổ, tuyến này tiết ra các hormone và được kiểm soát bởi tuyến yên.Các hormone tuyến giáp đóng vai trò trong quá trình chuyển hóa carbohydrate, protein và fat, mức chuyển hóa cơ bản, tổng hợp protein, mức độ nhạy với epinephrine, nhịptim, nhịp thở và nhiệt độ cơ thể. Suy chức năng tuyến giáp là bệnh dẫn tới mức độchuyển hóa thấp, mệt mỏi, trầm cảm, dễ mắc cảm cúm và tăng cân.
